Dlaczego paznokcie się rozdwajają i jak temu zapobiegać? Sposoby na rozdwajające się paznokcie

Paznokcie są istotnym atrybutem zdrowia i elegancji. Należą do wyspecjalizowanych struktur naskórka i pełnią na rękach ważną rolę w utwardzaniu miękkiej opuszki palców, które dzięki obecności paznokci łatwiej podniosą płaskie przedmioty z podłogi lub zacisną między palcami miękki lub drobny przedmiot jak np. igła do szycia.

Na palcach stóp paznokcie chronią je przed pocieraniem i urazem w butach i oraz stabilizują stopę w bucie podczas chodzenia. Grubość paznokcia wynosi 0,5-0,7 mm.

Paznokieć to potoczne określenie płytki paznokciowej, która zbudowana jest z białka naskórka tj. keratyny, a jej prawidłowe usieciowanie gwarantuje mocną strukturę paznokcia. Prawidłowa płytka to taka, która pozostaje ścisła i twarda do obcięcia, niezależnie od długości. Płytka paznokcia formułuje się w macierzy paznokcia, niewidocznej dla oka części paznokcia znajdującej pod wałem paznokciowym.

W różnych sytuacjach macierz paznokcia może produkować wadliwą, niepełnowartościową płytkę paznokciową i wtedy paznokcie stają się kruche, łamliwe i rozdwajające na końcach, ale ich gładkość także może ulec zaburzeniu. Nieprawidłowe płytki paznokci mogą być objawem chorób dermatologicznych i takim przykładem jest łuszczyca, liszaj płaski czy atopowe zapalenie skóry, chorób ogólnoustrojowych np. niedokrwistość z niedoboru żelaza, niewydolność nerek, przewlekłe choroby wątroby. Chore paznokcie mogą być także objawem niedoborów witamin i mikroelementów np. w niedoborze witamin z grupy B m.in. biotyny, niacyny oraz cynku. Uszkodzona płytka paznokciowa może być także wynikiem drażnienia chemicznego przez różne kleje, rozpuszczalniki, mocne kwasy czy alkohole. Warto pamiętać, że paznokieć chroni opuszkę palca przed wyparowywaniem wody i w przypadku jego uszkodzenia czy nieprawidłowej struktury wyparowuje przez niego duża ilość wody, a ręce stają się nadmiernie suche.

Pacjent z osłabionymi płatkami paznokciowymi, zmianą zabarwienia czy stanem zapalnym wokół paznokci wymaga diagnostyki dermatologicznej i wykluczenia różnych chorób dermatologicznych z chorobami ogólnymi jak cukrzyca oraz zakaźnymi włącznie takimi jak grzybica, drożdżyca czy infekcje bakteryjne.

Czasami odruchy stresowe tj. ssanie palców, obgryzanie paznokci czy nadmierne wycinanie tzw. skórek, które mają chronić macierz paznokcia także osłabiają płytkę paznokciową. Często przyjmowane leki ogólne jak cytostatyki i leki onkologiczne stosowane w leczeniu chorób nowotworowych osłabiają płytkę, leki przyjmowane przewlekle na tzw. chorobę refluksową zaburzają wchłanianie witamin z grupy B, monotonna i nieurozmaicona dieta, lub dieta pozbawiona czerwonego mięsa także mogą istotnie wpłynąć na osłabienie płytki paznokciowej.

Wzrost płytki paznokciowej odbywa się z prędkością 0,9 mm na tydzień. Dlatego też musi upłynąć czas między odstawieniem szkodliwego czynnika zaburzającego formowanie się prawidłowej płytki paznokciowej, a uzupełnieniem brakujących składników i często niestety trzeba poczekać kilka tygodni, zanim nowo wyrastająca płytka będzie silniejsza i twardsza bo zdąży dostatecznie odrosnąć. Tak więc wszelkie sposoby wzmacniające płytkę od zewnątrz poprzez spajanie keratyny, jej wzmacnianie i utwardzanie będą cennym uzupełnieniem terapii ogólnej ponieważ przyniosą szybciej zauważalne efekty wzmocnienia paznokcia.

Rozdwajanie się płytki paznokcia to objaw rozszczepiania poszczególnych warstw keratynowych, a warstw w paznokciu jest ponad 100. Paznokci takich nie można zapuścić i trzeba je krótko obcinać. Czasami niekontrolowane rozdwojenie sięgające głęboko lub daleko na opuszkę palca daje dolegliwości bólowe. Za najczęstsze przyczyny rozdwajania płytki paznokciowej uważa się wysuszenie płytki paznokciowej poprzez częste mycie, stosowanie silnych detergentów, stosowanie rękawiczek z talkiem, stale powtarzany uraz np. ucisk, częste lakierowanie i zmywanie paznokci.

Zjawisko rozdwajających się paznokci dotyczy 27% kobiet. Pacjentka taka wymaga diagnostyki w kierunku niedoboru żelaza, nadczynności i niedoczynności tarczycy, niedożywienia, jak również niedoboru witamin. Należy zawsze przeprowadzić wywiad w kierunku przyjmowanych leków np. pochodnych witaminy A, cytostatyków czy inhibitorów pompy protonowej. Także z wiekiem występuje zwiększona skłonność do rozdwajania się paznokci, zapewne wynikająca z gorszej regeneracji i odbudowy tkanek, gorszego krążenia krwi oraz zmian zwyrodnieniowych stawów.

Sposoby radzenia sobie z rozdwajającymi się paznokciami obejmują

• unikanie urazów i przesuszenia paznokci,
• unikanie stosowania acetonowych zmywaczy, lakierów zawierających formaldehyd, toluen, fosforan trifenylu (TPP, TPHP) i lakierów hybrydowych,
• nakładanie odżywczych lakierów wzmacniających wiązania między cząsteczkami keratyny,
• natłuszczanie płytki paznokciowej, po każdym myciu lub zmywaniu oraz na noc tłustym kremem do rąk w ochronie bawełnianych rękawiczek,
• smarowanie paznokci oliwkami lub olejkami roślinnymi,
• wykonywanie prac domowych w rękawiczkach.

Rozdwajające się paznokcie lepiej skracać pilnikiem niż nożyczkami. Należy także zaprzestania obcinania skórek, aby chronić miejsce powstawania i wzrastania płytki tj. macierz paznokcia. Biorąc pod uwagę tempo wzrostu paznokci u rąk (0,1 mm dziennie) i ich regenerację, efekty zauważalnego wzmocnienia paznokcia i odrost prawidłowej płytki trwa średnio 3 do 6 miesięcy.

Rola biotyny we wzmacnianiu rozdwajającej się płytki paznokciowej

 

Istnieją badania kliniczne, które wykazały, że przyjmowanie biotyny wzmacnia i usztywnia płytkę paznokciową. Biotyna należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie i odgrywa rolę w fizjologii skóry, paznokci i włosów. Nie stwierdzono mutagennego, rakotwórczego bądź teratogennego działania biotyny, z tego powodu może być bezpiecznie stosowana u obu płci, niezależnie od wieku. Nie dochodzi do przedawkowania biotyny, bo w przypadku nadmiaru zostanie wydalona drogą nerek, ale nie rekomenduje się jej przyjmowania kobietom w ciąży lub matkom karmiącym. Rekomendowana dawka dzienna biotyny wzmacniającej paznokcie wynosi 5 mg.

Na efekty doustnie przyjmowanej biotyny i poprawę paznokci trzeba poczekać 3 miesiące, aż doustnie dostarczona witamina wchłonie się do macierzy, a następnie ukształtuje strukturę płytki paznokciowej, która z takiej macierzy wyrasta.

Ostatnią nowością jest opracowanie formuły biotyny, która oddziałuje bardzo szybko na wzmocnienie płytki prowadząc do jej nawilżenia i utwardzenia. Jest to formuła serum do paznokci. Efekty jej korzystnego wpływu i wzmocnienie płytki zauważalne są już po 3 tygodniach stosowania. Serum zawiera w swoim składzie substancję budulcowo-spajającą płytkę keratynową paznokcia o nazwie hydroksypropylochitozan, który po nałożeniu ściśle do niej przylega zabezpieczając przed utratą wody i wpływem czynników zewnętrznych. Drugim składnikiem formuły jest wyciąg ze skrzypu polnego, który ze wszystkich ziół zawiera najwięcej krzemianów usztywniających keratynę paznokcia. Innym ważnym składnikiem budulcowym keratyny i aminokwasów w niej zawartych jest siarka dostarczana w formule dimetylosulfonu. I wreszcie biotyna, która bierze udział w syntezie skeratynizowanych struktur skóry, m.in. paznokci. Wzmocnienie płytki paznokcia zapobiega ich łamaniu, kruszeniu się i rozdwajaniu. Formułę można nakładać na paznokcie rąk i stóp.

Serum można stosować profilaktycznie i leczniczo na zniszczone i przesuszone paznokcie, co można obecnie w dobie pandemii wirusowej SARS-CoV-2 wykorzystać w związku z częstym myciem i odkażaniem rąk przez środki zawierające alkohol. Także jej zastosowanie na paznokcie uszkodzone lakierem chemicznym czy lakierem hybrydowym skutkuje ich szybszą regeneracją.

Formuła może być stosowana zarówno przez kobiety jak i mężczyzn. Szybko wnika w paznokieć i tworzy bezbarwną warstwę chroniąca na ich powierzchni. Serum „mocne paznokcie” stosuje się raz dziennie, najlepiej wieczorem na umyte i wysuszone paznokcie. Już po 3 tygodniach regularnego stosowania, jak twierdzą osoby, które z niej korzystały, płytka paznokciowa jest twardsza, gładsza, przestaje się kruszyć i rozdwajać.

 

Specjalista dermatolog i wenerolog dr n. med. Joanna Czuwara