Budowa i funkcje rzęs

Rzęsy to nic innego jak włosy rosnące na powiekach, a włosy to zrogowaciałe, martwe, elastyczne włókna powstałe z komórek naskórka. U każdego człowieka powinno rosnąć 150-250 rzęs na górnej powiece i 50-150 rzęs na dolnej powiece. W przypadku ilości odbiegających od tych norm, mówi się o nieprawidłowości.

BUDOWA RZĘSY

Rzęsy są osadzone na powiece w mieszkach włosowych, które tzw. brodawką łączą włos/rzęsę ze skórą. Przez brodawkę rzęsy otrzymują witaminy i niezbędne do wzrostu składniki z krwioobiegu. Pod skórą, w mieszku włosowym, znajduje się otoczony cebulką (zwaną również opuszką) korzeń włosa/rzęsy, który łatwo odróżnić od łodygi włosa/rzęsy, gdyż jest charakterystycznie względem niej pogrubiony, na kształt korzenia roślinnego. Łodyga włosa/rzęsy wystaje ponad skórę, a jej kształt, długość, stopień zakrzywienia i sztywność zależy od uwarunkowań genetycznych, kondycji organizmu oraz dostarczania odpowiednich składników odżywczych.

Tak jak wszystkie włosy na ciele człowieka, rzęsy są naturalnymi polimerami. Rzęsy w 90% składają się z protein (białek), głównie keratyny i melaniny determinującej zabarwienie rzęsy oraz w 10% z wody. W uproszczeniu – im więcej melaniny, tym rzęsa jest ciemniejsza. Warto zauważyć, że rzęsy rzadko siwieją, a jeśli już, to w bardzo podeszłym wieku.

W przekroju rzęsa składa się z tych samych części, co włosy rosnące na pozostałych częściach ciała, czyli patrząc od zewnątrz:

• powłoczki (składającej się z charakterystycznych łusek)
• warstwy korowej/kory
• rdzenia włosowego

Powłoczka ma za zadanie chronić włos od zewnątrz i regulować zawartość wody w rzęsie poprzez otwieranie się i zamykanie. Kora włosowa zapewnia rzęsie elastyczność, sprężystość, zdolność załamywania światła i zabarwienie. Rola rdzenia włosowego nie jest do końca wyjaśniona naukowo – istnieją hipotezy, że służy wyłącznie kwestiom ubarwienia albo ma charakter zanikającej przestrzeni pełniącej funkcje termoizolacyjne lub pełni rolę transportową.

FUNKCJA RZĘS

We współczesnym społeczeństwie rzęsy pełnią funkcję nie tylko ochronną, ale także ozdobną. Z anatomicznego punktu widzenia, rolą rzęs jest zabezpieczanie przed przedostawaniem się do oczu pyłków, kurzu, drobnych owadów i innych zanieczyszczeń, a także odprowadzanie wyłapanych przez łzy, powieki i właśnie rzęsy zanieczyszczeń, mogących zaszkodzić tkance oka lub zaburzyć ostrość widzenia. Kształt i rozmieszczenie rzęs na powiekach umożliwia ich funkcjonowanie bez ograniczania pola widzenia. Rzęsy również zapobiegają częściowo tzw. ślepocie śnieżnej, czyli oparzeniu siatkówki oka w wyniku nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne – występującej w szczególności w klimacie mroźnym na otwartych przestrzeniach pokrytych śniegiem i lodem, w górach (silniejsza ekspozycja na promienie UV), na terenach pustynnych, plaży, a nawet pod wpływem intensywnego światła reflektorów.

Trycholog Tomasz Kochańczyk